تنها میراثفرهنگی در محدوده شهرستان شوش نبود که موجب نخستین کاوشهای باستانشناسی در شوش شد. بلکه میراث طبیعی این کهن شهر و به خصوص ظرفیتهای نهفته در آن موجب شد تا نخستین اداره محیط زیست خوزستان هم در شوش شکل بگیرد. خوزستان ظرفیت فوق العاده ای در جذب گردشگر هدفمند برای تحقیق و پژوهش و […]
تنها میراثفرهنگی در محدوده شهرستان شوش نبود که موجب نخستین کاوشهای باستانشناسی در شوش شد. بلکه میراث طبیعی این کهن شهر و به خصوص ظرفیتهای نهفته در آن موجب شد تا نخستین اداره محیط زیست خوزستان هم در شوش شکل بگیرد.
خوزستان ظرفیت فوق العاده ای در جذب گردشگر هدفمند برای تحقیق و پژوهش و تولید محتوا بر روی جلوه های طبیعی پیرامون چغازنبیل دارد.
به همین دلیل منطقه حفاظت شده کرخه از سال ۱۳۴۹ در مجموعه مناطق چهار گانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست ایران قرار گرفت. ذخایر ارزشمند جنگل ملی کرخه، در زمره مهمترین میراث طبیعی پیرامون مثلت جهانی قرار میگیرند.
پارک ملی کرخه – منطقه حفاظت شده کرخه در غرب شوش قرار گرفته است. برخی از گونههای گياهی این منطقه گز پده سريم، جاز، بيد، لگجی، استبرق، مرغ، شبدر و جامعه غالب پوشش جنگلی را گیاه گز تشکیل میدهد و برخی از گونههای جانوری این منطقه گوزن زرد ايرانی، رودك عسل خوار، گرگ، گربه جنگلی، گراز، گربه وحشی، اردك مرمری، حواصیل زرد، لیکو خوزی، لیکو معمولی، میوه خور و… هستند. از گونههای خزنده منطقه حفاظت شده كرخه میتوان به لاك پشت بركهای، لاك پشت فراتی، مار آبی، گرزه مار، مار جعفری و… اشاره کرد.
منبع آبی منطقه رودخانه كرخه است که از وسط جنگل جریان دارد البته نهرها و زهابهای اطراف نیز جز منابع آبی منطقه به شمار میروند. وابستگی گاومیش به آب رودخانه و استفاده از جنگل برای تعلیف گاومیش و گاو، مردم بومی را وابسته به این منطقه نموده است، به طوری که بخش عمدهای از درآمد اهالی از طریق بهرهبرداری از این منطقه به صورت مستقیم و غیر مستقیم به دست میآید. نکته مهم اینکه تا دهه ۳۰ شمسی دستههای ۳ تا ۵ تایی شیر ایرانی در این منطقه زندگی میکردند.
از سویی دیگر میراث طبیعی پیرامون چغازنبیل رخش خوزستان محسوب می شوند.
پارک ملی، پناهگاه و منطقه حفاظت شده دز، همچنین جنگلهای دز با طول حدود ۱۵۰ كيلومتر از سردارآباد – دزفول شروع و در امتداد رودخانه دز بطرف جنوب تا عنافچه نزديك اهواز امتداد دارد. مساحت منطقه حدود ۱۷۵۳۳ هكتار میباشد. از این مقدار، مساحت پارک ملی ۴۱۰۰ هکتار است. جنگلهای یاد شده تنها باقیمانده جنگلهای نیمه گرمسیری در کشور ایران است که در نوع خود بینظیر هستند. درختان «پده» و «گز» و درختچههای «سريم»، «جاز»، «تمشك»، «استبرق»، «كهورك» و «لگجی»، «يونجه» و «گرامينه» بخشی از تنوع گياهی منطقه محسوب می شوند. جنگل دز زيستگاه اصلی جانوران زيادی در جلگه خوزستان است كه مهمترين آنها گوزن «زرد ایرانی» است كه از گونههای نادر ايران و جهان به بشمار میرود. آیا ساکنان شهر دوراونتاش، گوزن را میشناختند؟ گوزن زرد ایرانی پستانداری از خانواده گوزن است. گمان میرفت که نسل گوزن زرد ایرانی منقرض شده است تا این که در دهه ۱۹۵۰ گلهای از آن در خوزستان کشف شد. اینک گلههایی از گوزن زرد ایرانی به زادگاه نخستین خود در زیستگاههای پارک ملی و منطقه حفاظت شده کرخه و پارک ملی و منطقه حفاظت شده دز، تحت نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان بازگشتهاند. علاوه بر آن گونههای جانوری با ارزش نظير انواع پرندگان شامل «بلبل خرما»، «ليكو»، «دوراج» و… در منطقه زندگی میكنند. از پستانداران با اهميت منطقه «رودك عسلخوار» و «گربه جنگلی» را میتوان نام برد.
خوزستان به علت دارا بودن ويژگيهای آب و هوايی، از ديرباز تاكنون، مسكن ايلها و طايفههای گوناگون بوده است. در گسترده جغرافيايی پیرامون چغازنبیل هم، اقوام گوناگون در طی قرون و اعصار به ايفای نقش پرداختهاند. طبیعت پیرامون چغازنبیل در نوع کوچگردی و حتی یکجانشینی تاثیرگذار بوده و شيوهای از زندگی را از ديرباز به وجود آورده است كه در رابطه با اقليم و منطبق بر آن، همسازی دارد. اين اجتماع غالباً با فعاليتهای كشاورزی و دامداری و روابط بسيار نزديك خانوادگی مشخص میشود. روابط شخصی ميان اعضاي اين جامعه بسيار نيرومند است و الگوهای رفتاری سنتی بر اين روابط حاكم میباشد. شيوه زندگی مردم عموماً غير رسمی است و آداب و رسوم به ندرت دگرگون میشوند. در اين جامعه خانواده نهاد كانونی است که در روستاها و سایر نشیمن گاههای چغازنبیل سکونت داشتند.
- نویسنده : مجتبی گهستونی
Sunday, 10 August , 2025