علیرغم اینکه معدنکاری یک فعالیت باستانی است و سابقه ای به اندازه قدمت بشریت برروی این کره خاکی دارد، اما این صنعت نیز نیازمند نوآوری است. همانقدر که مواد معدنی آینده ما را می سازد، نوآوری نیز آینده ما را میسازد. اکتشاف، بهره برداری و استحصال مواد معدنی با وجود این ریشه های پیر، بستر […]

علیرغم اینکه معدنکاری یک فعالیت باستانی است و سابقه ای به اندازه قدمت بشریت برروی این کره خاکی دارد، اما این صنعت نیز نیازمند نوآوری است. همانقدر که مواد معدنی آینده ما را می سازد، نوآوری نیز آینده ما را میسازد. اکتشاف، بهره برداری و استحصال مواد معدنی با وجود این ریشه های پیر، بستر مناسبی برای فعالیت های خلاقانه، نوآورانه و در نهایت تکنولوژی های پیشرفته در هر زمانی هستند. این پیوستگی نیاز بشریت به مواد معدنی، حتی، این صنعت را مستعد پیشرفت روز افزون در خلاقیت در مراحل مختلف معدنکاری کرده است. اکتشاف مواد معدنی روز به روز پیشرفته تر و هوشمندانه می شود. مهمترین، پرهزینه ترین و پرریسک ترین مرحله اکتشاف، حفاری است. حفاری موفق، تضمین کننده یک معدنکاری پایدار است تا پتانسیل های معدنی به عنوان ذخیره قطعی و دقیق معرفی شوند. آنالیز مغزه های خارج شده هرچه کاملتر باشد، از وجود انواع موادمعدنی ارزشمند مطلع خواهیم شد. استخراج نیز به همین منوال است. هر چه استخراج فناورانه تری داشته باشیم، بهره وری بالاتر و در نتیجه معدنکاری موفق تری به معدنی بهره برداری موثرتر خواهیم داشت. همچنین با ورود تکنولوژی های مانند هوش مصنوعی قطعا به زودی شاهد روشهایی برای بهبود و افزایش امنیت محیط های کاری معدنی خواهیم بود. تکنولوژی باید به سازگاری هرچه بیشتر فعالیت های معدنی با محیط زیست کمک کند و راه حلهایی برای رفع چالش های زیست محیطی معادن ارائه نماید. یکی از این چالشها باطله های معادن هستند. چه باطله خود معدن و چه باطله های کارخانه های فرآوری. استحصال فلزات سابقه ای طولانی دارند که موید کهن بودن این صنعت هستند. به نظر می رسد در کشور ما بودجه های تحقیق و توسعه، خصوصاً در زمینه استحصال و فرآوری، در مقابل حجم سرمایه گذاری کلان بسیار پایین هستند و به جز ماده معدنی اصلی، شاهد فرار مواد معدنی و عناصر بسیار ارزشمندتر به باطله ها هستیم. حتی پیش از فرآوری برخی خریداران خارجی با استفاده از عدم آگاهی معدنکار به وجود عناصر ارزشمند در ماده معدنی، این موارد ارزشمند را با قیمت نازل ماده معدنی ارزانتر خریداری و از کشور خارج کرده اند. لذا امروز وظیفه جدید و مهمی بر دوش جامعه علمی کشور است تا با تحقیق و پژوهش به روشهایی برای تشخیص و استحصال عناصر ارزشمند در کشور بپردازند. استعمارگران معدنی در دنیا برنده جنگ سرد منابع ارزشمند و عناصر بحرانی هستند و یک گوشه دنیا هزاران کیلومتر به گوشه دیگر و در کشور غنی از مواد معدنی لکن فقیر از نظر اقتصادی سفر می کنند و برروی منابع معدنی آنها خیمه می زنند و آنها را استثمار می کنند. فعالیت شرکت های معدنی چینی و کانادایی در کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی نمونه های زنده و واضح استثمار به واسطه تکنولوژی هستند. بنابراین کشورهایی که از ثروت های منابع طبیعی خود بی خبرند و یا امکان استفاده از آنها را ندارند، درست به اندازه کشورهایی که فاقد این منابع هستند، بازنده جنگ سرد خواهند بود. نمونه دیگر جنگ سرد چین و ایالات متحده بر سر هفده عنصر خاکی نادر است که با دو سوال شروع شد: اول اینکه آیا ایالات متحده از قطع تامین عناصر خاکی نادر آسیب می پذیرد؟ و دوم آیا این عناصر برای امنیت ملی ایالات متحده و رفاه اقتصادی ضروری هستند؟ با کمی مطالعه خواهید دید که سياستهاي توليد، فروش، صادرات و تجارت بين المللي چين چطور كنگره، رييس جمهور و مقامات و مسئولين ايالات متحده را وادار به اخذ سياستهاي پيش گيرانه و كاهش خطرپذيري كرده است. طرح این دو سوال مبین این مساله است كه پيشرفتهاي فناورانه ايالات متحده مرهون مطالعات گسترده درخصوص كاربرد مواد معدني مي باشد. كشوري كه مدعي قدرتمندترين نيروي نظامي و سياسي است و خود را ابرقدرت دنيا مي داند، تنها در برابر توليد يكي از محصولات معدني يك كشور آسيايي آنچنان به تكاپو مي افتد كه گويا متحمل يك جنگ بلندمدت شده است. لذا همانطور که در ابتدای نوشتار ذکر کردم، حفاری تعیین کننده تمام برنامه های معدنکاری در آینده است و مانند چشم مکتشف در زیرِ زمین عمل می کند. مشابه همین موضوع پس از بهره برداری، تکنولوژی های مرتبط با آنالیز، تشخیص و استحصال مواد معدنی و عناصر ارزشمند، مانند چشمی بینا برای معدنکاری عمل می کنند که با تجهیز به این ابزار می توانیم ببینیم که چه ثروتی در یک مشت خاکی که از معدن استخراج کرده ایم وجود دارد.

  • نویسنده : نیماشاهینی، کارشناس معدن